Trong tiến trình đổi mới và phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã không chỉ còn là mô hình liên kết sản xuất đơn thuần mà đang từng bước trở thành chủ thể kinh tế quan trọng ở khu vực nông thôn. Thực tiễn đó được minh chứng rõ nét qua mô hình Hợp tác xã Đồ gỗ Minh Trưởng (thôn Ngô Phần, xã Lâm Thao), một hợp tác xã tiêu biểu do Hội Nông dân tuyên truyền, vận động, hướng dẫn thành lập và phát triển hiệu quả, được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam công nhận Hợp tác xã tiêu biểu toàn quốc năm 2024.

Xuất phát điểm là một địa phương thuần nông, đời sống người dân trong xã trước đây chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ, thu nhập không cao. Nghề mộc truyền thống tuy đã hình thành từ lâu nhưng phân tán, thiếu liên kết, sản xuất manh mún, khó cạnh tranh trên thị trường. Trước thực tế đó, anh Phạm Minh Trưởng, với vai trò người đứng đầu HTX, đã sớm nhận ra rằng nếu không thay đổi phương thức tổ chức sản xuất, không ứng dụng khoa học công nghệ, nghề truyền thống sẽ khó đứng vững trong bối cảnh hội nhập.

Năm 2016, HTX Đồ gỗ Minh Trưởng được thành lập với chỉ 7 thành viên ban đầu. Đây là quyết định mang tính bước ngoặt, thể hiện tư duy đổi mới từ sản xuất cá thể sang kinh tế tập thể, lấy hợp tác xã làm trung tâm liên kết các hộ sản xuất, thợ nghề trong vùng. Từ những ngày đầu còn nhiều khó khăn về vốn, mặt bằng và thị trường, anh Trưởng đã kiên trì định hướng HTX phát triển theo con đường bài bản, minh bạch và bền vững.

Một trong những quyết sách quan trọng mang tính chiến lược của HTX là đầu tư mở rộng mặt bằng sản xuất, với tổng diện tích lên tới 13.500 m², trong đó 2.000 m² nhà xưởng sản xuất đồ gỗ, kết hợp với khu sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản. Việc quy hoạch không gian sản xuất hợp lý giúp HTX chủ động trong tổ chức sản xuất, giảm chi phí, nâng cao hiệu quả sử dụng đất và lao động.Không dừng lại ở đó, anh Minh Trưởng xác định khoa học công nghệ là chìa khóa nâng cao năng lực cạnh tranh. HTX đã mạnh dạn đầu tư hệ thống máy móc hiện đại như máy CNC 3D, 4D, máy trạm khắc tự động, máy cưa xẻ vi tính, máy phun sơn, đánh bóng sản phẩm… Sự kết hợp hài hòa giữa tay nghề thủ công truyền thống và công nghệ hiện đại đã giúp sản phẩm đồ gỗ của HTX đạt độ tinh xảo cao, mẫu mã phong phú, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường. Việc ứng dụng công nghệ đã tạo bước đột phá rõ rệt: năng suất lao động tăng nhiều lần, giá thành sản phẩm giảm, trong khi chất lượng và giá trị thẩm mỹ được nâng lên. Đây chính là nền tảng giúp HTX Minh Trưởng khẳng định uy tín trên thị trường đồ gỗ mỹ nghệ, đồ thờ, tượng Phật và các sản phẩm phục vụ không gian tín ngưỡng, văn hóa.

Anh Trưởng trực tiếp kiểm tra, trao đổi kỹ thuật với thợ trong quá trình chế tác.

Hiệu quả sản xuất kinh doanh của HTX Đồ gỗ Minh Trưởng được thể hiện rõ nét qua sự tăng trưởng ổn định qua từng năm. Năm 2022, HTX đạt doanh thu 5,5 tỷ đồng, lợi nhuận sau chi phí khoảng 550 triệu đồng. Năm 2023, doanh thu tăng lên 6,2 tỷ đồng, lợi nhuận đạt 620 triệu đồng. Năm 2024, doanh thu đạt 7,2 tỷ đồng, lợi nhuận khoảng 720 triệu đồng. Không chỉ tăng trưởng về quy mô doanh thu, cơ cấu nguồn thu của HTX cũng ngày càng đa dạng, bao gồm sản xuất đồ gỗ mỹ nghệ, dịch vụ vận chuyển, kết hợp trồng trọt, qua đó giúp HTX giảm rủi ro, nâng cao tính ổn định trong sản xuất kinh doanh. Sản phẩm của HTX hiện có mặt tại nhiều tỉnh, thành phố như Bắc Ninh, Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Thái Nguyên, Lạng Sơn…, được nhiều đối tác, cơ sở tín ngưỡng, đình chùa, khu di tích tin tưởng đặt hàng.

Điểm nổi bật trong mô hình HTX Minh Trưởng là phát triển kinh tế gắn với trách nhiệm xã hội. Thông qua hoạt động sản xuất và liên kết gia công, HTX đã tạo việc làm thường xuyên cho hơn 50 lao động địa phương, với thu nhập bình quân từ 10–15 triệu đồng/người/tháng. Đây là mức thu nhập tương đối cao ở khu vực nông thôn, góp phần ổn định đời sống, hạn chế tình trạng lao động trẻ rời quê đi làm ăn xa. Bên cạnh đó, HTX tích cực tham gia Chi hội nghề nghiệp nông dân, chia sẻ kinh nghiệm sản xuất, nâng cao tay nghề. Mô hình liên kết trong HTX đã tạo môi trường làm việc ổn định, bình đẳng, nơi các thành viên được hưởng lợi theo tỷ lệ góp vốn và mức độ đóng góp, qua đó củng cố niềm tin của người lao động vào kinh tế tập thể.

Trong thành công chung của HTX Đồ gỗ Minh Trưởng, vai trò của anh Phạm Minh Trưởng, Giám đốc HTX được thể hiện rõ nét. Không chỉ là người tổ chức sản xuất, anh còn là hạt nhân kết nối các thành viên, chủ động tìm kiếm thị trường, mạnh dạn đổi mới công nghệ và kiên trì xây dựng thương hiệu HTX bằng uy tín, chất lượng sản phẩm. Những nỗ lực đó đã được các cấp, các ngành ghi nhận bằng nhiều hình thức khen thưởng quan trọng, tiêu biểu như Bằng khen của UBND tỉnh Bắc Ninh, Bằng khen của Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, và đặc biệt là được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam công nhận là HTX tiêu biểu năm 2024. Đây không chỉ là sự tôn vinh đối với HTX Minh Trưởng, mà còn khẳng định hướng đi đúng đắn của mô hình hợp tác xã kiểu mới gắn với đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững.

Từ thực tiễn hoạt động của HTX Đồ gỗ Minh Trưởng cho thấy, khi hợp tác xã được tổ chức đúng hướng, có người đứng đầu tâm huyết, có tầm nhìn và biết ứng dụng khoa học công nghệ, thì kinh tế tập thể hoàn toàn có thể trở thành động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn. Với những kết quả đạt được, HTX Đồ gỗ Minh Trưởng xứng đáng là mô hình hợp tác xã tiêu biểu Việt Nam năm 2024, không chỉ bởi hiệu quả kinh tế, mà còn bởi những giá trị xã hội, giá trị văn hóa nghề truyền thống và đóng góp thiết thực cho sự phát triển bền vững của địa phương.

Thành Trung