Giữa những vùng đồi thoai thoải của tỉnh Bắc Ninh, Đại Sơn đang từng bước định hình vị thế mới: một vùng nông thôn chuyển mình mạnh mẽ, nơi tinh thần đổi mới của người nông dân hòa cùng định hướng phát triển nông nghiệp sinh thái, kinh tế bền vững của tỉnh. Ít ai nghĩ rằng chỉ vài năm trước, Đại Sơn vẫn còn loay hoay với những mô hình sản xuất nhỏ lẻ, tự phát, chịu tác động lớn của thời tiết và thị trường. Vậy mà hôm nay, những con đường nội đồng, những khu trồng trọt, chăn nuôi và những khu vực từng bị bỏ hoang đã mang dáng dấp mới, khi người dân quyết tâm bước ra khỏi cách làm cũ để tìm hướng phát triển dài hơi.

Sự chuyển mình ấy không diễn ra một sớm một chiều. Đó là kết quả của quá trình thay đổi tư duy – một yếu tố then chốt trong sản xuất nông nghiệp hiện đại. Bắt đầu từ câu chuyện của vài hội viên dám mạnh dạn chuyển đổi, đến nay, mô hình phát triển nông nghiệp bền vững, an toàn và gắn với bảo vệ môi trường đã lan tỏa sang nhiều hộ khác trong xã. Đại Sơn trở thành một ví dụ điển hình cho thấy: chỉ cần có sự đồng hành của tổ chức Hội Nông dân, cộng với tinh thần dám làm của hội viên, nông nghiệp địa phương hoàn toàn có thể bước sang trang mới.

Trang trại gà thả vườn theo phương pháp tự nhiên của các hộ dân xã Đại Sơn.

Trước đây, người dân Đại Sơn chủ yếu canh tác theo tập quán truyền thống: trồng rau màu theo thời vụ, chăn nuôi nhỏ lẻ trong vườn nhà, chăm sóc theo kinh nghiệm. Mô hình ấy tạo ra nguồn thu ổn định nhưng chưa đủ mạnh để tạo bứt phá. Những năm thời tiết bất thuận, năng suất giảm, dịch bệnh, giá cả thị trường thất thường… khiến cuộc sống người dân gặp nhiều khó khăn. Những thửa đất manh mún, một phần bị bỏ hoang vì không tìm được hướng canh tác phù hợp, phần khác bị sử dụng kém hiệu quả, trở thành nỗi trăn trở của chính quyền và người dân địa phương.

Trong bối cảnh đó, các cấp Hội Nông dân đã tích cực vào cuộc, tăng cường mở các lớp tập huấn khoa học kỹ thuật, hỗ trợ người dân hoàn thiện thủ tục vay vốn, giới thiệu giống cây – con mới, tổ chức cho nông dân tham quan, học tập tại các mô hình hiệu quả trong và ngoài tỉnh. Những buổi tập huấn quy mô nhỏ nhưng thiết thực về chuyển đổi số, an toàn thực phẩm, sản xuất theo chuỗi giá trị… đã giúp bà con định hình rõ ràng hơn hướng đi phù hợp với điều kiện của mình.

Từ đó, nhiều mô hình mới được hình thành và tạo dấu ấn rõ nét. Không ít hộ trẻ mạnh dạn phát triển mô hình chăn nuôi khép kín, đầu tư chuồng trại theo hướng an toàn sinh học. Những hộ cao niên vốn quen với canh tác truyền thống cũng dần tiếp cận các giống cây trồng mới và phương pháp chăm sóc hiện đại, cho năng suất cao hơn. Ở những vùng đất dốc, khan hiếm nước, người dân chuyển sang trồng cây ăn quả để phù hợp với thổ nhưỡng và tạo thêm lớp phủ xanh cho đất; còn tại các khu vực có lợi thế nguồn nước, các mô hình nuôi thủy sản quy mô nhỏ bước đầu mang lại hiệu quả tích cực.

Một điểm nổi bật khác trong hành trình phát triển của Đại Sơn là sự thay đổi trong cách ứng xử với môi trường và tài nguyên. Nếu trước đây, việc trồng trọt còn phụ thuộc nhiều vào phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật thì nay người dân bắt đầu chú trọng đến các chế phẩm sinh học, biện pháp canh tác giảm thiểu tác động môi trường. Những lô đất canh tác xen canh, gối vụ xuất hiện ngày càng nhiều; người dân biết cách giữ đất, cải tạo đất bằng phân hữu cơ, chế phẩm vi sinh, vừa giảm chi phí lâu dài, vừa nâng cao chất lượng nông sản.

Táo là một trong những sản phẩm chủ lực trong phát triển nông nghiệp xanh tại xã Đại Sơn.

Không thể không nhắc tới vai trò lan tỏa của các mô hình kinh tế tập thể. Nhiều tổ hợp tác đã hình thành từ sự tự nguyện của hội viên, bước đầu tạo sự liên kết trong tiêu thụ sản phẩm, chia sẻ kinh nghiệm và tiếp cận thị trường. Khi liên kết được hình thành, nông dân không còn sản xuất “lẻ bóng” mà trở thành một phần của chuỗi giá trị. Điều này giúp họ có tiếng nói hơn trong khâu tiêu thụ, đồng thời tăng khả năng tham gia các chương trình lớn như OCOP, xây dựng thương hiệu sản phẩm đặc trưng địa phương.

Chính những chuyển biến âm thầm nhưng bền bỉ đó đã giúp Đại Sơn trở thàanh một vùng quê mang bản sắc mới: không chỉ là vùng canh tác màu mỡ mà còn là nơi tinh thần đổi mới được hun đúc trong từng hộ nông dân. Họ đã nhận ra rằng để phát triển bền vững, không thể chỉ dựa vào kinh nghiệm truyền thống mà cần tiếp cận tri thức mới, công nghệ mới và mô hình tổ chức sản xuất mới. Nông nghiệp không chỉ là gieo trồng, chăn nuôi, mà còn là kinh tế, là chuỗi giá trị, là trách nhiệm với môi trường.

Ngày nay, đến với Đại Sơn, người ta dễ dàng bắt gặp hình ảnh những hội viên nông dân say sưa trao đổi kỹ thuật, những hộ gia đình bàn tính phương án trồng – nuôi phù hợp, những vườn đồi được phủ xanh nhờ chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý. Đó là minh chứng sinh động cho các phong trào lớn mà Hội Nông dân tỉnh đang triển khai như: “Nông dân thi đua sản xuất kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau làm giàu và giảm nghèo bền vững”, “Cán bộ, hội viên nông dân tích cực tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp”.

Đại Sơn đã, đang và sẽ tiếp tục khẳng định vai trò của người nông dân trong phát triển nông nghiệp bền vững. Sự thay đổi của vùng quê này cho thấy tinh thần chủ động, sáng tạo và kiên trì của hội viên nông dân chính là nền tảng để địa phương vững bước trên con đường xây dựng nông thôn mới nâng cao và nông nghiệp sinh thái. Khi người nông dân biết thay đổi, biết làm chủ tri thức và biết liên kết, thì mọi vùng đất – dù là vùng trung du xa xôi hay vùng đồng bằng – đều có cơ hội bước vào hành trình phát triển mới.

Vân Minh