Trong hành trình phát triển nông nghiệp hiện đại, khi nhiều giá trị truyền thống đang mờ dần trong nhịp sống công nghiệp, vùng Kinh Bắc vẫn có những con người lặng thầm đứng ở “đầu nguồn ký ức” để giữ lại hương vị của quê hương. Nói đến những người giữ nghề bằng cả trái tim, không thể không nhắc đến bà Nguyễn Thị Lanh, Giám đốc HTX Tương Tiên La – người biến một sản phẩm tưởng như rất đời thường thành biểu tượng của sự bền bỉ, của bản sắc ẩm thực Bắc bộ.

Một nghề – một người – một cách giữ quê

Không phải ai cũng đủ kiên nhẫn để gắn bó với một nghề chỉ có thể làm nửa năm, lại phụ thuộc hoàn toàn vào thời tiết, và đòi hỏi từng thao tác phải chính xác đến độ “chỉ cần lệch một hơi gió cũng có thể hỏng cả mẻ”. Nhưng bà Lanh chọn con đường khó ấy, như một cách tự nhiên nhất để nối dài câu chuyện của làng Tiên La – vùng đất vốn nổi danh với tương từ cả trăm năm trước.

Ở nhiều nơi, những chum tương đã được thay bằng thùng inox, quy trình thủ công nhường chỗ cho sản xuất công nghiệp. Nhưng tại Tiên La, người phụ nữ ấy vẫn tin rằng chỉ chum sành, chỉ nắng tự nhiên, chỉ sự tỉ mỉ mới có thể làm ra thứ hương vị khiến người xa quê nhớ về bát canh rau tập tàng chan tương thuở nhỏ.

Giữa sân gạch đỏ mỗi mùa nắng, hàng chum tương xếp ngay ngắn không chỉ là sản phẩm, mà là minh chứng cho một nếp sống. Bà Lanh không chỉ làm nghề; bà đang gìn giữ một phần ký ức của cả vùng quê.

Giữ nghề bằng một triết lý rất “nông dân”: làm thật – chất thật

Hiệu quả kinh tế của HTX Tương Tiên La không đến từ sự ồn ào quảng bá mà từ chính niềm tin của người tiêu dùng. Sản lượng mỗi năm không quá lớn, nhưng ổn định; thị trường không quá rộng, nhưng bền vững. Điều làm nên giá trị nằm ở triết lý sản xuất rõ ràng: không pha trộn, không phụ gia, không đánh đổi chất lượng để chạy theo lợi nhuận.

Từng chum tương được ghi chép tỉ mỉ, từng mẻ tương phải chờ đúng thời tiết, từng lần phối trộn đều phải dựa trên kinh nghiệm chắt lọc qua hàng chục năm. Sự khắt khe ấy đem đến cho Tương Tiên La hàng loạt chứng nhận uy tín: từ OCOP 3 sao đến danh hiệu sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu của tỉnh trong nhiều năm liên tiếp.

Nhưng quan trọng hơn, nó khiến sản phẩm trở thành “đối trọng mềm” giữa thị trường ngập tràn các loại gia vị công nghiệp. Người tiêu dùng chọn Tương Tiên La bởi họ tin vào cách làm của người nông dân – mộc mạc nhưng chuẩn mực.

Tương Tiên La – Hương vị truyền thống được gìn giữ và nâng tầm. Sản phẩm không chỉ là đặc sản ẩm thực mà còn là đại diện tiêu biểu cho mô hình kinh tế nông thôn bền vững, đạt chuẩn OCOP 3 sao, minh chứng cho triết lý “làm thật – chất thật” của HTX Tương Tiên La.

Một mô hình cho thấy: phát triển nông nghiệp bền vững bắt đầu từ những điều rất giản dị

Khi bàn về chuyển đổi sản xuất, về chuỗi giá trị, người ta thường nghĩ đến những công nghệ lớn, những dự án tầm vóc. Nhưng câu chuyện của Tương Tiên La lại chứng minh điều ngược lại: đôi khi, sản phẩm đặc sắc nhất lại được làm nên từ những yếu tố rất đời thường: hạt đỗ rang vàng, nắm xôi nếp, chum sành cũ và người làm nghề cẩn trọng.

Điều đáng quý là từ những nguyên liệu giản đơn ấy, HTX đã tạo nên mô hình kinh tế nông thôn có giá trị bền vững: sản xuất sạch, quy trình minh bạch, sản phẩm đạt chuẩn, đời sống hội viên được cải thiện. Đây chính là hướng đi mà nhiều HTX trong khu vực đang tìm kiếm – phát huy tối đa lợi thế địa phương và “đưa truyền thống vào thị trường” một cách bài bản.

Bà Nguyễn Thị Lanh, Giám đốc HTX Tương Tiên La kiểm tra mốc, chuẩn bị cho mẻ tương mới.

Tương Tiên La – không chỉ là hương vị, mà là niềm tự hào của người Kinh Bắc

Có những sản phẩm được xem là “đặc sản” vì ngon; có những sản phẩm trở thành thương hiệu vì giữ trọn tinh thần của vùng đất tạo nên nó. Tương Tiên La nằm ở vế thứ hai. Nó là câu chuyện của sự kiên định, của niềm tin vào giá trị quê hương, của trách nhiệm với nghề truyền thống.

Và trong bối cảnh nông nghiệp Bắc Ninh đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng xanh – sạch – bền vững, những mô hình như HTX Tương Tiên La chính là minh chứng rõ nét nhất rằng: đổi mới không phải là từ bỏ cái cũ, mà là biết cách nâng tầm những giá trị đã có.

Tương Tiên La – một giọt tương vàng óng, một câu chuyện dài hơn trăm năm, và là lời khẳng định rằng bản sắc quê hương vẫn có thể tỏa sáng trong thời đại mới, nếu có những người dám đứng lại để giữ lửa.

Vân Minh