Sinh ra ở thôn Hương Trai, xã Trung Chính (Bắc Ninh), anh Phùng Văn Nam (sinh năm 1981) được nhiều người gọi bằng cái tên trìu mến “kỹ sư chân đất”. Không qua trường lớp đào tạo bài bản, chỉ với niềm đam mê sáng chế cùng ý chí bền bỉ, anh đã tự nghiên cứu và chế tạo thành công hàng loạt máy nông nghiệp hữu ích, góp phần giảm sức lao động cho nông dân, thúc đẩy sản xuất hiện đại.

Anh Phùng Văn Nam cải tiến sản phẩm giàn máy cày phay lên luống

 Từ tuổi thơ nhọc nhằn đến khát vọng sáng chế

Xuất thân trong gia đình thuần nông nghèo khó, anh Nam phải nghỉ học từ năm lớp 6 để phụ giúp cha mẹ. Những ngày lam lũ gắn bó với ruộng đồng đã giúp anh thấu hiểu nỗi vất vả của người nông dân khi quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” mà năng suất chưa cao. Ý tưởng chế tạo những chiếc máy nhỏ gọn, hiệu quả, phù hợp với đồng đất quê nhà bắt đầu nhen nhóm từ đó.

Để nuôi dưỡng giấc mơ, anh Nam bôn ba khắp nơi, làm đủ nghề từ thợ rèn, cơ khí, nông nghiệp đến buôn bán. Anh còn có thời gian sinh sống ở các vùng chuyên canh nông nghiệp phía Nam, tiếp thu được nhiều kinh nghiệm và kỹ thuật sản xuất mới. “Tôi càng đi nhiều càng thấy bà con quê mình vất vả, trong khi ở nơi khác đã áp dụng cơ giới hóa nhiều hơn. Điều đó thôi thúc tôi phải làm điều gì đó cho quê hương”, anh Nam nhớ lại.

Sáng chế đầu tay – bước ngoặt của đời nông dân

Năm 2013, sau nhiều ngày lặn lội tìm tòi, anh mua một chiếc máy xới cũ của Nhật Bản rồi tự mày mò cải tiến. Không qua trường lớp đào tạo, kiến thức chủ yếu học qua sách vở cũ và Internet, anh vừa làm vừa tháo lắp, thử nghiệm liên tục. Sau nhiều lần thất bại, cuối cùng anh cũng chế tạo thành công máy lên luống mini cầm tay.

Chiếc máy này có thể điều chỉnh linh hoạt kích thước luống, giúp bà con giải phóng sức lao động, tăng năng suất gấp nhiều lần so với làm thủ công. Thành công bước đầu ấy đã tiếp thêm niềm tin để anh tiếp tục hành trình sáng chế.

“Dàn phay 5 trong 1” – cuộc cách mạng nhỏ ở làng quê

Nhận thấy nhu cầu ngày càng đa dạng, đặc biệt với các loại rau màu, dưa hấu, hành, tỏi… mỗi loại cần kích thước luống khác nhau, anh Nam quyết định chế tạo một sản phẩm mới có tính năng tổng hợp. Sau nhiều tháng ròng nghiên cứu, năm 2014, anh cho ra đời dàn phay lên luống 5 trong 1 – có thể tạo ra 5 loại luống phù hợp với từng loại cây trồng.

Máy được thử nghiệm trực tiếp trên đồng ruộng, khắc phục nhiều nhược điểm tồn tại ở các mẫu máy trước đó. Chỉ trong vòng 20 phút, một sào đất đã được lên luống hoàn chỉnh, thay vì mất cả ngày cuốc xẻng như trước. Không chỉ tiết kiệm thời gian, công sức, sản phẩm còn giúp luống chắc chắn, không bị sạt lở khi mưa, đảm bảo sự phát triển của cây trồng.

Anh Nguyễn Văn Thái, nông dân xã Trung Chính chia sẻ: “Trước đây, mỗi vụ đến công đoạn lên luống là cả nhà tôi phải làm quần quật từ sáng đến tối, nhiều khi còn chậm thời vụ. Từ ngày mua dàn phay 5 trong 1 của anh Nam, mọi việc nhẹ nhàng hơn hẳn. Tôi còn nhận làm thuê cho bà con xung quanh, có thêm thu nhập. Máy chạy êm, dễ điều chỉnh, luống lên đều và đẹp hơn thủ công rất nhiều”.

Sáng tạo không ngừng để phục vụ nhà nông

Không dừng lại ở đó, anh Nam tiếp tục nghiên cứu và chế tạo thêm nhiều sản phẩm hữu ích khác: dàn đào rãnh trồng mía, hệ thống tưới hoa màu, phụ kiện khoan hố trồng cây lâu năm, cây công nghiệp, lâm nghiệp… Những sản phẩm này đều được nông dân đánh giá cao bởi tính ứng dụng và hiệu quả thực tiễn.

Anh Nguyễn Văn Toản phường Trí Quả cho biết: “Máy khoan hố của anh Nam chỉ mất chưa đến một phút đã đào xong một hố sâu gần một mét, rộng vừa đủ để trồng cây ăn quả. Nếu đào thủ công thì phải mất vài giờ đồng hồ, vừa tốn công vừa chậm tiến độ. Tôi thực sự biết ơn người đã nghĩ ra những sản phẩm hữu ích như vậy”

Để quảng bá sản phẩm rộng rãi, anh Nam lập kênh YouTube riêng, đăng tải các video giới thiệu, hướng dẫn sử dụng và giải đáp thắc mắc của khách hàng. Nhờ đó, sản phẩm của anh không chỉ có mặt ở Bắc Ninh mà còn được tiêu thụ tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước.

Hiệu quả kinh tế và giá trị lan tỏa

Hiện nay, xưởng sản xuất của anh Nam duy trì cung cấp ra thị trường khoảng 200 sản phẩm/năm, tạo việc làm thường xuyên cho 5 lao động địa phương với thu nhập từ 10 – 12 triệu đồng/tháng. Doanh thu đạt hàng tỷ đồng, lợi nhuận khoảng 400 triệu đồng/năm.

Nhưng điều anh Nam tự hào hơn cả là những sản phẩm của mình đã góp phần nâng cao năng suất lao động, giúp bà con nông dân bớt nhọc nhằn, sản xuất kịp thời vụ và thu nhập ổn định hơn.

Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Bắc Ninh, ông Đào Duy Hữu, nhận xét: “Anh Phùng Văn Nam là tấm gương nông dân sáng tạo, ham học hỏi, dám nghĩ dám làm. Các sản phẩm máy móc của anh có tính ứng dụng cao, được bà con trong và ngoài tỉnh đón nhận, góp phần đưa tiến bộ khoa học vào đồng ruộng, nâng cao hiệu quả sản xuất”.

Gặt hái vinh danh, tiếp tục ước mơ

Những nỗ lực không mệt mỏi của anh Nam được ghi nhận bằng nhiều phần thưởng: Bằng khen của UBND tỉnh Bắc Ninh vì thành tích trong phong trào thi đua yêu nước giai đoạn 2015 – 2020; Giải Nhất sáng kiến “Cải tiến kỹ thuật máy phay lên luống Phùng Nam” (2020); danh hiệu “Nhà Khoa học của nhà nông” (2020). Đặc biệt, năm 2023, anh vinh dự được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam vinh danh là “Nông dân Việt Nam xuất sắc”.

Chia sẻ về dự định sắp tới, anh Nam cho biết: “Tôi sẽ tiếp tục cải tiến sản phẩm, nghiên cứu thêm những thiết bị mới phù hợp với đồng ruộng Việt Nam. Mong muốn lớn nhất của tôi là bà con bớt vất vả, có thu nhập cao hơn từ chính mảnh đất quê hương mình”.

Từ một cậu bé nhà nông nghèo phải nghỉ học sớm, nay trở thành một “kỹ sư chân đất” được cả nước biết đến, câu chuyện của anh Phùng Văn Nam là minh chứng sinh động cho nghị lực và sức sáng tạo của người nông dân Việt Nam. Anh đã khẳng định rằng: sáng tạo không chỉ nảy mầm trong phòng thí nghiệm, mà còn bắt đầu từ những giọt mồ hôi trên cánh đồng làng.

Văn Phong