Đó là nông nghiệp đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc mạnh mẽ, với tâm điểm là gia tăng hàm lượng công nghệ trong chế biến nông sản. Từ dây chuyền chế biến tự động, kho lạnh thông minh, chế phẩm vi sinh bản địa tới từng mã số vùng trồng được số hóa, tất cả đang mở lối cho một hướng đi mới – bền vững hơn, giá trị hơn và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe hơn.

Nâng hạng nông sản bằng công nghệ

Với mong muốn nâng cao giá trị cho quả vải thiều, các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh như Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Vifoco (phường Tiền Phong) và Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu thực phẩm Toàn Cầu (phường Phượng Sơn, gọi tắt là Công ty Toàn Cầu) đang tìm hướng đi mới thông qua ứng dụng công nghệ bảo quản vải thiều tươi. Cách làm này giúp kéo dài thời gian sử dụng, mở rộng không gian tiêu thụ, đặc biệt trong những thời điểm vải tươi khan hiếm.

Đóng gói nông sản qua chế biến tại Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu thực phẩm Toàn Cầu.

Tại Vifoco, quy trình sản xuất được tổ chức trên dây chuyền khép kín. Sau khi thu hái, quả vải được rửa sạch đưa ngay vào buồng cấp đông nhanh IQF nhằm giữ nguyên chất lượng ban đầu. Doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 22000 và HACCP, với công suất xử lý mỗi năm đạt 8.000 – 10.000 tấn.

Ở Công ty Toàn Cầu, thiết bị chế biến được đầu tư đồng bộ. Các khâu phân loại, tiệt trùng, đóng gói diễn ra liên tục, phục vụ chế biến hàng nghìn tấn vải mỗi năm, chủ yếu phục vụ xuất khẩu. Công nghệ “ngủ đông” ở mức -20°C giúp quả vải giữ nguyên cấu trúc tế bào. Khi đưa ra sử dụng, trái vải được “đánh thức” ở nhiệt độ 0 – 5°C, giữ trọn vị ngọt, hương thơm và màu sắc tự nhiên. Việc làm chủ công nghệ bảo quản sâu giúp người tiêu dùng có thể thưởng thức vải thiều quanh năm, còn doanh nghiệp thì chủ động được nguồn hàng và thời điểm đưa sản phẩm ra thị trường.

Nhận thấy cây tỏi tía khu vực Gia Bình có mùi thơm đặc trưng, nếu nâng cấp thành tỏi một nhánh sẽ có tiềm năng trở thành đặc sản mới, anh Nguyễn Bình Phương, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Nanocare R&D (xã Gia Bình) đã bắt tay phối hợp với các nhà khoa học của Viện Sinh học (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) triển khai nghiên cứu, ứng dụng công nghệ nano vào sản xuất. Mục tiêu là tạo ra loại vi lượng nano phù hợp cho từng giai đoạn sinh trưởng, giúp cây hấp thụ đúng và đủ dinh dưỡng.

Từ năm 2017, anh Phương thuê khoảng 6 ha đất của người dân để xây dựng vùng nguyên liệu và áp dụng quy trình kỹ thuật mới. Chuỗi sản xuất được kiểm soát chặt chẽ, chọn giống, xử lý diệt khuẩn, nấm bằng nano bạc, chiếu xạ ánh sáng bước sóng ngắn, xử lý nhiệt, bổ sung vi lượng nano kích thích mầm phát triển mạnh; đồng thời loại bỏ các phôi yếu và điều chỉnh độ ẩm nhằm phục hồi tốt nhất cho cây.

Trong suốt quá trình canh tác và chế biến, công nghệ nano giữ vai trò then chốt để củ tỏi một nhánh Gia Bình đạt hàm lượng dưỡng chất cao, chất lượng tiệm cận các giống tỏi cao cấp của Nhật Bản. Đặc biệt, khi đưa vào chế biến tỏi đen, hàm lượng chất chống oxy hóa tăng tới 50 lần so với tỏi thường. Hiện doanh nghiệp vận hành hai lò sấy hiện đại, mỗi năm sản xuất trên 10 tấn tỏi đen, tiêu thụ tại các siêu thị và đại lý trong nước và xuất khẩu sang một số nước Đông Âu.

Thúc đẩy Bắc Ninh thành trung tâm chế biến

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, Bắc Ninh đang đặt công nghệ vào vị trí trung tâm của chiến lược nâng cấp chuỗi giá trị nông sản. Tỉnh đã quy hoạch lại vùng trồng, xác định khu vực nào cần chuyển đổi cơ cấu, khu vực nào phải chuẩn hóa mã số vùng trồng, vùng áp dụng GlobalGAP. Cùng đó là nghiên cứu cơ chế hỗ trợ vốn đầu tư công nghệ, bù lãi suất cho doanh nghiệp chế biến; xúc tiến mở rộng khu công nghiệp chế biến nông sản gắn với vùng nguyên liệu.

Trong chuyến kiểm tra tại Tân Yên và Phúc Hòa mới đây, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Thái lưu ý các ngành, địa phương muốn nâng cao giá trị kinh tế, không thể chỉ dựa vào quả tươi; phải thúc đẩy chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm, cải thiện bao bì và mẫu mã cho phù hợp nhiều phân khúc thị trường. Công tác xây dựng thương hiệu, quảng bá, kết nối thị trường cũng được yêu cầu làm bài bản hơn, nhất là khi các thị trường xuất khẩu ngày càng siết chặt tiêu chuẩn chất lượng. Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy đề nghị thu hút doanh nghiệp đầu tư mạnh vào công nghệ chế biến và bảo quản sau thu hoạch, kéo dài thời gian tiêu thụ, giảm áp lực phải bán nhanh trong thời điểm chính vụ. Các nhà vườn tuân thủ quy trình sản xuất an toàn, giữ vững uy tín vùng trồng.

Tuy nhiên, phía doanh nghiệp và các hợp tác xã cũng chia sẻ những khó khăn như vốn đầu tư cho công nghệ quá lớn; nguyên liệu đạt chuẩn GlobalGAP, Organic còn thiếu và không đồng đều; hệ thống kho lạnh, vận tải, logistics vẫn đội chi phí; nhân lực công nghệ cao còn mỏng.

Trên thực tế, việc ứng dụng, gia tăng hàm lượng công nghệ vào các sản phẩm nông sản chế biến đặt nông dân và doanh nghiệp vào một lộ trình mới, nơi nông sản không chỉ dừng lại ở hình hài thô mà được “làm mới”, chuẩn hóa và bước ra thị trường rộng lớn hơn. Với cách làm bài bản, Bắc Ninh phấn đấu trở thành điểm sáng về chế biến sâu, gắn với công nghệ trong quá trình phát triển.

Nguồn: Báo Bắc Ninh