Bà Bùi Thị Lệ, thôn Mai Tô, xã Lục Ngạn có 6 sào táo trồng được 9 năm. Hiện nay, cây nào cây ấy gốc to khỏe, đang cho quả non, dự kiến sẽ cho thu hoạch lứa đầu vào tháng 12 tới. Năm nay, dù thời tiết bất lợi do mưa bão nhưng nhờ chủ động chằng chống từ sớm, thiệt hại đã giảm đáng kể. Mỗi năm, vườn táo mang lại cho gia đình bà hàng chục triệu đồng. Chia sẻ về kỹ thuật chăm sóc, bà Lệ cho biết vẫn chủ yếu dựa vào kinh nghiệm truyền thống. Vào vụ cứ bón phân đạm, lân, ka li, bổ sung phân hữu cơ và phân vi sinh để nâng cao chất lượng trái, giúp táo có vị ngọt đậm đà. Tuy nhiên, bà cũng thừa nhận chưa thể xác định chính xác lượng phân cần bón cũng như chưa nắm rõ cây đang thừa hay thiếu loại dinh dưỡng nào.

Người dân thôn Mai Tô, xã Lục Ngạn chăm sóc táo.

Cách làm của bà Lệ trong việc chăm sóc cây ăn quả không phải là trường hợp cá biệt mà là thực trạng phổ biến của người làm vườn hiện nay. Lục Ngạn có địa hình tương đối bằng phẳng xen lẫn đồi núi thấp, cùng với thổ nhưỡng giàu tiềm năng, rất thích hợp cho việc phát triển các loại cây ăn quả. Toàn xã có khoảng 5 nghìn ha cây ăn quả các loại, trong đó lớn nhất là vải thiều, cam, bưởi và táo, còn lại là một số cây trồng khác như: Thanh long, ổi… Tính ra, mỗi năm người dân phải chi phí khoản tiền khá lớn để mua phân bón chăm sóc cho cây trồng song trên thực tế không biết bón như vậy có đúng không, có khả năng thừa, gây lãng phí, nguy cơ ô nhiễm môi trường.

Theo ông Lưu Văn Tư, Chủ tịch UBND xã Lục Ngạn, sau nhiều thập kỷ canh tác, việc sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng đất. Vì vậy, rất cần sớm có chính sách xây dựng bản đồ thổ nhưỡng (lý, hóa) cho vùng trồng cây ăn quả Lục Ngạn nhằm hướng dẫn người dân sử dụng phân bón hợp lý, nâng cao hiệu quả sản xuất và bảo vệ môi trường. Kết quả phân tích mẫu đất tại xã Phì Điền (cũ) nay sáp nhập thành xã Lục Ngạn do Viện Nghiên cứu tăng trưởng xanh (Hà Nội) thực hiện cho thấy, đất cơ bản phù hợp để trồng vải với các chỉ số pH, dinh dưỡng đa lượng và vi lượng đều đạt yêu cầu. Tuy nhiên vẫn cần cải thiện hàm lượng hữu cơ, bổ sung thêm canxi (Ca), magie (Mg) và xử lý tình trạng thoát nước kém để bảo đảm cây phát triển bền vững.

Theo các nhà khoa học, đất đóng vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp, là nơi cung cấp nước, dinh dưỡng cho cây trồng phát triển. Độ phì nhiêu của đất, khả năng cung cấp dinh dưỡng và nước là yếu tố quyết định năng suất và chất lượng cây trồng. Mỗi loại cây có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau, cần nghiên cứu hệ thống về đặc điểm lý, hóa, sinh học của đất để có giải pháp cải tạo phù hợp.

Bắc Ninh có nhiều lợi thế, tiềm năng phát triển nông nghiệp đa dạng. Những năm qua, tỉnh đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ sản xuất, qua đó hình thành các vùng chuyên canh cây ăn quả, tạo nền tảng cho phát triển nông nghiệp hàng hóa. Theo thống kê từ Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và Môi trường), toàn tỉnh hiện có gần 54 nghìn ha cây ăn quả, các loại chủ lực như vải thiều, cam, bưởi, ổi, táo, na và nhãn. Diện tích này tập trung ở một số xã, phường như: Lục Ngạn, Phúc Hòa, Yên Thế, Phượng Sơn, Chũ, Kép, Nghĩa Phương… Với quy mô canh tác lớn như vậy, mỗi năm người dân sử dụng hàng trăm nghìn tấn phân bón các loại để chăm sóc cây trồng. Tuy nhiên, nếu chỉ bón phân theo kinh nghiệm truyền miệng hoặc chạy theo phong trào mà không nắm rõ đặc điểm đất trồng, nhu cầu dinh dưỡng cụ thể của từng loại cây sẽ dẫn đến tình trạng lãng phí vật tư, trong khi cây vẫn thiếu dưỡng chất cần thiết, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng nông sản.

Trước thực trạng sử dụng phân bón chưa hợp lý và kiến nghị của một số đại biểu, tại hội nghị tổng kết sản xuất, tiêu thụ vải thiều năm 2025, triển khai nhiệm vụ thời gian tới vừa diễn ra, đồng chí Phạm Văn Thịnh, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Khoa học và Công nghệ khẩn trương nghiên cứu, xây dựng bản đồ nông hóa địa phương. Việc xác định cây trồng đang thiếu hay thừa dinh dưỡng không thể thực hiện bằng mắt thường, do đó cần có cơ sở khoa học để cảnh báo, hướng dẫn người dân sử dụng phân bón đúng cách, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường sinh thái. Liên quan đến nội dung này, ông Triệu Ngọc Trung, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ cho biết, đơn vị đang phối hợp, dự kiến sẽ xin ý kiến các nhà khoa học, đặt hàng để triển khai đề tài nghiên cứu, đánh giá đặc điểm đất đai từng vùng và đưa ra khuyến cáo bón phân phù hợp cho từng loại cây trồng trong năm 2026. Đây là bước đi quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp.

Nguồn: Báo Bắc Ninh